Των Θανου Mαρουκη και Μαρινας Nικολοβα* Ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία από τρεις διαφορετικές πρόσφατες έρευνες σε μη νόμιμους μετανάστες δεν δικαιολογούν τους ισχυρισμούς του υπουργού Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδου, ότι τα 150 από τα 400 εκατομμύρια ευρώ του ελλείμματος του υπουργείου Υγείας οφείλονται στη χρήση των κρατικών υγειονομικών υπηρεσιών από μη νόμιμους μετανάστες.
Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τον Ν. 3386/2005 η πρόσβαση των μη νόμιμων μεταναστών στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας απαγορεύεται και η μοναδική εξαίρεση αφορά την παροχή ιατρικής βοήθειας σε επείγουσες περιπτώσεις και σε περιπτώσεις μεταδοτικών ασθενειών και επιδημιών. Οι επείγουσες περιπτώσεις στις οποίες το νοσοκομείο δέχεται να νοσηλεύσει κάποιον μη νόμιμο μετανάστη είναι λοιπόν αυτές που ενδέχεται να μην πληρώνονται.
Σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των γιατρών, οι περιπτώσεις των μη νόμιμων μεταναστών οι οποίοι νοσηλεύονται είναι μετρημένες κάθε μήνα. Οι ίδιοι οι μετανάστες διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια στα νοσοκομεία λόγω της μη νόμιμης παραμονής τους και του φόβου σύλληψής τους από τις Αρχές, οπότε και περιορίζουν στο ελάχιστο τις μετακινήσεις τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση γυναίκας χωρίς χαρτιά η οποία πήγε στο νοσοκομείο, όπου και ξεψύχησε, όταν ο καρκίνος από τον οποίο έπασχε ήταν πια στο τελευταίο στάδιο.
Πρόσφατα αφιχθείσες έγκυες αλλοδαπές χωρίς χαρτιά, οι οποίες επιθυμούν να φύγουν από την Ελλάδα, συνήθως φοβούνται να γεννήσουν στα νοσοκομεία γιατί ξέρουν ότι ο μόνος τρόπος να τις αφήσουν να πάρουν το νεογέννητο παιδί τους χωρίς να πληρώσουν είναι να κάνουν αίτηση ασύλου, κάτι το οποίο θέλουν πάση θυσία να αποφύγουν καθώς γνωρίζουν ότι οι χώρες της Ε.Ε. όπου θα καταλήξουν θα τις γυρίσουν πίσω στην Ελλάδα για εξέταση του αιτήματός τους με βάση τον Κανονισμό του Δουβλίνου ΙΙ. Σε αυτό το πλαίσιο δεν εκλείπουν οι περιπτώσεις αποβολών στο σπίτι από Αφγανές που έχουν φοβηθεί να πάνε στην κλινική.
Επειδή οι μη νόμιμοι μετανάστες δεν δικαιούνται ιατροφαρμακευτική κάλυψη εκτός νοσοκομείου, ακόμα και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως με διαβήτη και άσθμα, αγοράζουν τα φάρμακά τους. Η μοναδική βοήθεια υπό τη μορφή φαρμάκων για αυτούς προσφέρεται από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται και τους παρέχουν τα απαραίτητα φάρμακα, τα οποία συγκεντρώνουν από εράνους και δωρεές.
Οι νεοεισερχόμενοι μη νόμιμοι μετανάστες σπανίως πάνε τα παιδιά τους στις δημόσιες παιδικές κλινικές. Χαρακτηριστικά, από τα περίπου 85 παιδιά Αφγανών που εξετάστηκαν σε κινητή μονάδα που είχε φέρει το Χαμόγελο του Παιδιού σε συνεργασία με την Κοινότητα Αφγανών Ελλάδας για δύο μέρες το καλοκαίρι του 2010, μόνο 3 παιδάκια είχαν εξεταστεί σε ελληνικό νοσοκομείο παλαιότερα. Και τα 3 ήταν παιδάκια νόμιμων, αναγνωρισμένων προσφύγων στην Ελλάδα.
Τέλος, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος CLANDESTINO, το υπουργείο Υγείας μάς είχε παραχωρήσει το εξής στοιχείο στις 4-4-2008: το σύνολο της δαπάνης περίθαλψης των αλλοδαπών που δεν έχουν βιβλιάριο οικονομικής αδυναμίας και δεν έχουν εξοφλήσει τις οφειλές τους στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας ανέρχεται στο ποσό των 5.099.325,80 ευρώ για το έτος 2007. Περιλαμβάνει δηλαδή μη νόμιμους μετανάστες καθώς και αλλοδαπούς κοινοτικούς (όπως Πολωνούς, Βούλγαρους, Ρουμάνους και άλλους) που τους επιτρέπεται η διαμονή στη χώρα και δεν έχουν φροντίσει για την ασφάλισή τους για διάφορους λόγους (ένας εκ των οποίων είναι ότι δουλεύουν παράνομα) και εποχικούς αλλοδαπούς που εργάζονται νόμιμα με το σύστημα της μετάκλησης και ουσιαστικά δεν έχουν βιβλιάριο υγείας. Το αξιοπερίεργο είναι το πώς φτάνουμε από τα 5 (που είναι ήδη μια σοβαρή υπερεκτίμηση των απλήρωτων νοσηλίων των μεταναστών χωρίς χαρτιά) στα 150 εκατομμύρια ευρώ μέσα σε μία τετραετία α) όταν οι ροές μη νόμιμων μεταναστών (και ιδιαίτερα μη Αλβανών) προς τη χώρα μας είναι στα ίδια λίγο-πολύ επίπεδα τα τελευταία 3-4 χρόνια, β) όταν από διαφορετικές έρευνες διαφαίνεται ότι η πλειονότητα των μη νόμιμων μεταναστών αντιμετωπίζει τα όποια προβλήματα υγείας εν οίκω ή μέσω ΜΚΟ;
Πέραν του αβάσιμου του ισχυρισμού του κυρίου υπουργού, το πολιτικό ερώτημα του «από πού θα κόψουμε» παραμένει. Ομως, μια πιθανή πολιτική επιλογή απαγόρευσης της περίθαλψης μη νόμιμων μεταναστών όταν απειλείται η υγεία τους, πέραν του ότι αποτελεί κατάφωρη παραβίαση ενός θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος και αντιτίθεται σε διεθνείς συμβάσεις και την ελληνική νομοθεσία, θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
* Ο δρ Θάνος Μαρούκης είναι ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Η κυρία Μαρίνα Νικόλοβα είναι υποψήφια διδάκτωρ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.
Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τον Ν. 3386/2005 η πρόσβαση των μη νόμιμων μεταναστών στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας απαγορεύεται και η μοναδική εξαίρεση αφορά την παροχή ιατρικής βοήθειας σε επείγουσες περιπτώσεις και σε περιπτώσεις μεταδοτικών ασθενειών και επιδημιών. Οι επείγουσες περιπτώσεις στις οποίες το νοσοκομείο δέχεται να νοσηλεύσει κάποιον μη νόμιμο μετανάστη είναι λοιπόν αυτές που ενδέχεται να μην πληρώνονται.
Σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των γιατρών, οι περιπτώσεις των μη νόμιμων μεταναστών οι οποίοι νοσηλεύονται είναι μετρημένες κάθε μήνα. Οι ίδιοι οι μετανάστες διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια στα νοσοκομεία λόγω της μη νόμιμης παραμονής τους και του φόβου σύλληψής τους από τις Αρχές, οπότε και περιορίζουν στο ελάχιστο τις μετακινήσεις τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση γυναίκας χωρίς χαρτιά η οποία πήγε στο νοσοκομείο, όπου και ξεψύχησε, όταν ο καρκίνος από τον οποίο έπασχε ήταν πια στο τελευταίο στάδιο.
Πρόσφατα αφιχθείσες έγκυες αλλοδαπές χωρίς χαρτιά, οι οποίες επιθυμούν να φύγουν από την Ελλάδα, συνήθως φοβούνται να γεννήσουν στα νοσοκομεία γιατί ξέρουν ότι ο μόνος τρόπος να τις αφήσουν να πάρουν το νεογέννητο παιδί τους χωρίς να πληρώσουν είναι να κάνουν αίτηση ασύλου, κάτι το οποίο θέλουν πάση θυσία να αποφύγουν καθώς γνωρίζουν ότι οι χώρες της Ε.Ε. όπου θα καταλήξουν θα τις γυρίσουν πίσω στην Ελλάδα για εξέταση του αιτήματός τους με βάση τον Κανονισμό του Δουβλίνου ΙΙ. Σε αυτό το πλαίσιο δεν εκλείπουν οι περιπτώσεις αποβολών στο σπίτι από Αφγανές που έχουν φοβηθεί να πάνε στην κλινική.
Επειδή οι μη νόμιμοι μετανάστες δεν δικαιούνται ιατροφαρμακευτική κάλυψη εκτός νοσοκομείου, ακόμα και τα άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως με διαβήτη και άσθμα, αγοράζουν τα φάρμακά τους. Η μοναδική βοήθεια υπό τη μορφή φαρμάκων για αυτούς προσφέρεται από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται και τους παρέχουν τα απαραίτητα φάρμακα, τα οποία συγκεντρώνουν από εράνους και δωρεές.
Οι νεοεισερχόμενοι μη νόμιμοι μετανάστες σπανίως πάνε τα παιδιά τους στις δημόσιες παιδικές κλινικές. Χαρακτηριστικά, από τα περίπου 85 παιδιά Αφγανών που εξετάστηκαν σε κινητή μονάδα που είχε φέρει το Χαμόγελο του Παιδιού σε συνεργασία με την Κοινότητα Αφγανών Ελλάδας για δύο μέρες το καλοκαίρι του 2010, μόνο 3 παιδάκια είχαν εξεταστεί σε ελληνικό νοσοκομείο παλαιότερα. Και τα 3 ήταν παιδάκια νόμιμων, αναγνωρισμένων προσφύγων στην Ελλάδα.
Τέλος, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος CLANDESTINO, το υπουργείο Υγείας μάς είχε παραχωρήσει το εξής στοιχείο στις 4-4-2008: το σύνολο της δαπάνης περίθαλψης των αλλοδαπών που δεν έχουν βιβλιάριο οικονομικής αδυναμίας και δεν έχουν εξοφλήσει τις οφειλές τους στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας ανέρχεται στο ποσό των 5.099.325,80 ευρώ για το έτος 2007. Περιλαμβάνει δηλαδή μη νόμιμους μετανάστες καθώς και αλλοδαπούς κοινοτικούς (όπως Πολωνούς, Βούλγαρους, Ρουμάνους και άλλους) που τους επιτρέπεται η διαμονή στη χώρα και δεν έχουν φροντίσει για την ασφάλισή τους για διάφορους λόγους (ένας εκ των οποίων είναι ότι δουλεύουν παράνομα) και εποχικούς αλλοδαπούς που εργάζονται νόμιμα με το σύστημα της μετάκλησης και ουσιαστικά δεν έχουν βιβλιάριο υγείας. Το αξιοπερίεργο είναι το πώς φτάνουμε από τα 5 (που είναι ήδη μια σοβαρή υπερεκτίμηση των απλήρωτων νοσηλίων των μεταναστών χωρίς χαρτιά) στα 150 εκατομμύρια ευρώ μέσα σε μία τετραετία α) όταν οι ροές μη νόμιμων μεταναστών (και ιδιαίτερα μη Αλβανών) προς τη χώρα μας είναι στα ίδια λίγο-πολύ επίπεδα τα τελευταία 3-4 χρόνια, β) όταν από διαφορετικές έρευνες διαφαίνεται ότι η πλειονότητα των μη νόμιμων μεταναστών αντιμετωπίζει τα όποια προβλήματα υγείας εν οίκω ή μέσω ΜΚΟ;
Πέραν του αβάσιμου του ισχυρισμού του κυρίου υπουργού, το πολιτικό ερώτημα του «από πού θα κόψουμε» παραμένει. Ομως, μια πιθανή πολιτική επιλογή απαγόρευσης της περίθαλψης μη νόμιμων μεταναστών όταν απειλείται η υγεία τους, πέραν του ότι αποτελεί κατάφωρη παραβίαση ενός θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος και αντιτίθεται σε διεθνείς συμβάσεις και την ελληνική νομοθεσία, θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
* Ο δρ Θάνος Μαρούκης είναι ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Η κυρία Μαρίνα Νικόλοβα είναι υποψήφια διδάκτωρ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου